De rijke geschiedenis van Landhuis De Oliphant

In 1591 gaf Cornelis van Coolwijk opdracht voor de bouw van Landhuis De Oliphant in de nieuw bedijkte polder bij de Nieuwe Sluis op het eiland Voorne. Van Coolwijk woonde in Delft ‘In de Gulden Olyphant’. De naam van zijn huis kwam niet zomaar uit de lucht vallen. Hij zou namelijk actief geweest zijn in de lucratieve ivoorhandel en hij had als rentmeester belangen op Voorne. Zijn nieuw gebouwde boerderij moest met het achthoekige torentje op een kasteeltje lijken en zo zijn invloed en aanzien zichtbaar maken. De pretenties van de bouwheer werden bovendien uitgedrukt in de gevelsteen in de vorm van een gotische spitsboog boven de toreningang, waarop een olifant met een burcht op de rug is afgebeeld. De gouden wapens met een lange zwarte punt in het midden, die in de twee hoeken van de gevelsteen staan, kunnen evenmin aan Van Coolwijk worden toegeschreven. De olifant werd geassocieerd met triomf en faam, begrippen waaraan ook de trompetvorm van de slurf doet denken. Vandaar ook dat ons landhuis ‘De Oliphant’ heet.

Na Van Coolwijk heeft de statige boerderij vooraanstaande eigenaren gekend, onder wie de Heren van Heenvliet en Oudenhoorn en opvallend veel vrouwen die het goed erfden. Ook de pachtboeren ontleenden de nodige status aan de allure van hun boerderij. Hoewel er in de zomer in De Oliphant altijd wel een herenkamer als logeerruimte voor de pachtboer en zijn gezin beschikbaar zal zijn geweest, liet in 1772 de toenmalige eigenaar de boerderij verbouwen en uitbreiden met buitenplaats. In de 19e eeuw fungeerde De Oliphant een tijd als permanente ambtswoning van de ambachtsheer en burgemeester van Zwartewaal. Daarna werd het pand een melkfabriek.

Het voortbestaan van dit historische monument werd een aantal keren bedreigd. Denk bijvoorbeeld aan de aanleg van het Voornse kanaal in 1827, de Tweede Wereldoorlog, de Watersnood van 1953 en later de industrialisatie op Rozenburg. Sloop werd meermaals overwogen, maar liefhebbers van dit landhuis wisten dit telkens te voorkomen. In handen van notaris Korteweg onderging het landhuis in 1929 een grondige restauratie. En in 1975 werd het monument opnieuw gered door het in zijn geheel te verplaatsen naar Charlois op IJsselmonde. Op de huidige standplaats aan de Kromme Zandweg was toen net een historische boerderij afgebrand. De Oliphant is zodoende een van de weinige nog bestaande kasteelachtige hofsteden uit de 16e eeuw.
(Met dank aan Willy Spaan)

Wilt u meer lezen over de geschiedenis van Landhuis de Oliphant? Lees dan dit interessante artikel van Frans Assenberg in 'Kroniek' het magazine van historisch genootschap Roterdamum.